استفاده از خودروهای برقی در جهان رشد بالایی را تجربه می‌کند. هر چند این تغییرات در ناوگان‌های حمل و نقل شهری ایران تغییری آهسته دارد، با این حال حتی روند کند تغییر هم نیاز به پیش‌بینی‌های لازم برای تطابق با فناوری‌های جدید دارد. در حال حاضر به دلیل روند شتابان جایگزینی خودروهای معمول با انواع الکتریکی در کشورهای جهان، مدیریت ناوگان‌های مربوط در دستور کار آن‌ها قرار گرفته است. اما این نحوه مدیریتی چه مزایایی دارد و چرا باید مورد توجه قرار گیرد؟ شاید بعضی افراد در کشور پاسخ به این سوال را به آینده موکول کنند. اما باید گفت آگاهی از نحوه درست بکارگیری فناوری‌های مدیریت ناوگان در خودروهای برقی نیاز اصلی برای هماهنگ شدن فناوری‌های جدید در حوزه صنعت حمل و نقل است.
مدیریت ناوگان خودروهای برقی چیست؟
مدیریت ناوگان، فرایند ردیابی و نظارت بر عملیات ناوگان‌های دارای خودروهای برقی از جمله تمام داده‌های مربوط با هدف بهبود بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها تا حداکثر ممکن است. از آنجا که در برخی از ناوگان‌های حمل و نقل ممکن است خودروهای برقی هم اضافه شود، امکان دارد مدیریت آن‌ها چالش‌هایی را برای مدیریت به همراه آورد. اما آنچه در صنعت حمل و نقل به شکل مداوم اتفاق می‌افتد، تطابق سریع با فناوری‌های جدید است. بنابراین همیشه راه‌حل‌هایی وجود دارد که این فرایند را تسهیل می‌کند.
مزیت استفاده از خودروهای برقی در ناوگان چیست؟
هر چند برخی از شرکت‌های ناوگان‌های حمل و نقل، استفاده تبلیغاتی از خودروهای برقی به دلیل اثرات مثبت زیست محیطی را اولویت استفاده آن‌ها قرار می‌دهند، اما دلایل عمده دیگری را می‌توان به این منظور مورد توجه قرار داد:
- طراحی بهبود یافته خودرو که باعث افزایش راحتی و ایمنی راننده می‌شود
- کاهش آلودگی صوتی که علاوه بر تاثیر مثبت بر محیط پیرامون، راحتی راننده را نیز به‌دنبال دارد
- مشوق‌های مالیاتی برخی دولت‌ها و کمک‌های بلاعوض آن‌ها در استفاده از این خودروها
- امکان استفاده از خودروهای برقی در زمان‌های محدودیت ناشی از تردد در مناطق شهری
بنابراین استفاده از این نوع خودروها در هر ناوگانی می‌تواند مزایایی را به دنبال داشته باشد. به ویژه آن‌که با تغییر سیاست‌های دولت‌ها، فرصتی برای استفاده از مشوق‌ها در این زمینه هم برای شرکت‌های حمل و نقل بوجود خواهد آمد.
خودروهای برقی و چالش‌های تغییر سیستم مدیریت ناوگان
با توجه به تمام مزایای خودورهای برقی، استفاده ترکیبی آن‌ها در ناوگان‌های دارای خودروهای با موتور احتراق داخلی چالش‌هایی را نیز به دنبال دارد. نحوه نظارت، داده‌های مورد نیاز برای ردیابی، برنامه متفاوت شارژ یا همان سوخت‌رسانی و نحوه مسیریابی متفاوت است و نیاز به برنامه‌ریزی مجزا دارند. اطلاع از این تفاوت‌ها کمک بسیاری به طراحان سیستم‌های مدیریت ناوگان است. بنابراین در این بخش برخی از تفاوت‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
برنامه شارژ
تمام شدن سوخت برای خودروهای ناوگان چیزی فراتر از ماندن در مسیر و در حقیقت برابر با ضرر و زیان و همچنین عدم رضایت مشتری است. اگر این موضوع در خودروهای معمول با پر کردن یک گالن معمول بنزین یا گازوئیل قابل حل است، با این حال برای خودروهای برقی به این سادگی نیست. در این خودروها علاوه بر زمان زیادی که برای شارژ مجدد نیاز است، رساندن آن به اولین ایستگاه شارژ در مسیر هم نیاز به استفاده از یدک کش و وسائل نقلیه کمکی دارد. بنابراین استفاده از برنامه مدیریت ناوگان در این بین کمک بسیاری در جلوگیری از این اتفاقات است. در این حالت می‌توان برنامه شارژ منظمی بر اساس تفاوت‌های موجود خودروهای برقی با سایر خودروها تنظیم کرد. در این برنامه میزان مسافتی که خودروی برقی بر اساس توان خود می تواند طی کند، ایستگاه‌های شارژ در طول مسیر یا زمان شارژ از قبل پیش‌بینی می‌شوند. بنابراین با اطلاع از همه این موارد زمان توقف غیر ضروری خودروی برقی به حداقل رسیده و در عین حال باتری آن نیز با مشکل و تخریب مواجه نخواهد شد.
برنامه مسیریابی
باتری‌های خودروهای برقی بسیار سنگین‌تر از سایر انواع خودروها هستند. بنابراین برای طی کردن مسیر در زمانی معین لازم است بر حسب این تفاوت وزن از حجم بار مورد نظر برای حمل کاسته شود. در کنار این موارد اطلاع از طول مسیر و شرایط آن کمک بهتری برای مدیر ناوگان در استفاده مناسب از خودروهای برقی در مسیرهای مختلف است.
برنامه ذخیره‌سازی باتری
عملکرد باتری خودروهای برقی تحت شرایط آب و هوایی سرد کاهش می‌یابد و نیاز به زمان شارژ بیشتری دارند. به همین علت برنامه مسیریابی و شارژ خودرو تحت تاثیر این شرایط تغییر خواهند کرد. بنابراین مدیران ناوگان باید این نکته را در محاسبات خود لحاظ کنند و با همراهی متخصصان راهکار جانبی برای جلوگیری از افت عملکرد خودرو را پیدا کنند.
مزایای استفاده از نرم‌افزار مدیریت ناوگان در خودروهای برقی
با توجه به چالش‌های موجود بر سر راه استفاده از خودروهای برقی در ناوگان، استفاده از نرم‌افزار مدیریت ناوگان ویژه آن‌ها بسیاری از چالش‌ها را ساده می‌کند. این نرم‌افزار با دریافت داده‌های استاندارد امکان ردیابی آن‌ها در طول مسیر و به خصوص زمان و مدت شارژ شدن باتری را برای مدیریت فراهم می‌کند. علاوه بر آن قابلیت محاسبه و پیش‌بینی هزینه‌های مربوط، دسترسی سریع به داده‌ها و مقایسه آن با سایر خودروهای ناوگان تصمیم‌گیری‌های نهایی را ساده می‌کند. در حقیقت باید توجه کرد که در خودروهای برقی، شارژ کردن باتری مساله مهمی است. زیرا آن‌ها به مرور زمان و در حین چرخه‌های شارژ تخریب می‌شوند. بنابراین نظارت بر میزان تحلیل باتری با استفاده از نرم‌افزارهای مدیریت ناوگان امکان پیش‌بینی لازم برای تنظیم برنامه زمان‌بندی شارژ و افزایش طول عمر استفاده از باتری را فراهم می کند.
نکات قابل توجه برای مدیران ناوگان در استفاده از خودروهای برقی
با وجود مزایای بسیار خودروهای برقی، مدیران ناوگان باید توجه کنند که انتخاب و استفاده از این نوع وسائل نقلیه نیاز به دقت و در نظر گرفتن بسیاری از شرایط است. در صورتی که در نظر دارید خودروهای برقی را به ناوگان خود اضافه کنید، اولین گام انتخاب و سفارش بهترین نوع خودروی برقی است. هر چند پیدا کردن شاخص‌های مورد نیاز برای تعیین اینکه چه خودروی برقی مناسب‌ترین است، کمی دشوار، زمانبر و پیچیده به نظر می‌رسد. اما می‌توان با استفاده از نظرات مشاوران و متخصصان این حوزه کمترین چالش را بعد از خرید تجربه کرد. با این حال همیشه مدت زمان مورد نیاز برای شارژ باتری، نیازهای ناوگان برای حمل بار و مسیر مورد نظر برای استفاده خودروی برقی را به هنگام تهیه این وسائل نقلیه در نظر بگیرید.
البته استفاده از این خودروها در ایران تاکنون همه‌گیر نشده است. با این حال حرکت‌های انجام شده شهرداری بر استفاده از آن‌ها در ناوگان‌های حمل و نقل شهری، لزوم پیش‌بینی همه جانبه برای استفاده از نرم‌افزارهای مدیریتی و نظارتی همزمان با توسعه خودروهای برقی را ضروری می‌سازد.
مرجع:
