تحول دیجیتال فرایند استفاده از فناوری‌های دیجیتال برای بهبود فرآیندها، توسعه خدمات و ارتقای تجارب مشتریان است. از آنجایی که فناوری‌های جدید به سرعت در حال توسعه و بهبود هستند، سازمان‌ها برای به‌روز ماندن با جدیدترین روندها و ادغام این نوآوری‌ها با کسب و کار خود تمرکز می‌کنند. بسیاری از سازمان‌ها تلاش می‌کنند تا این فناوری‌ها را در تمام جنبه‌های داخلی و بیرونی خود ادغام کنند؛ موضوعی که در نهایت منجر به تغییرات سازمانی و ساختاری می شود.
اما تحول دیجیتال تنها به معنای پذیرش فناوری‌های جدید نیست، بلکه به معنای اتخاذ مدل های جدید کسب و کار نیز است. بنابراین سازمان‌ها باید تحول دیجیتال را به خوبی درک کنند و از نحوه واکنش پرسنل و تاثیر آن بر مشتریان‌شان آگاه باشند. زیرا اگرچه بسیاری از سازمان‌ها این سفر را به‌راحتی شروع می کنند، اما برخی از آنها در پیاده‌سازی مطلوب و توسعه آن با دشواری‌هایی روبرو می‌شوند. به شکلی که در رسیدن به اهداف تعیین شده خود شکست می خورند و از نظر زمان و سرمایه‌گذاری هزینه بسیاری در این مسیر می‌کنند. اما با وجود این چالش‌ها، آگاهی کافی و تعیین مسیر مشخص در جهت غلبه بر آنها می‌تواند سازمان‌ها را در مسیر سودآوری ناشی از کاربرد فناوری دیجیتال هدایت کند.
چالش های تحول دیجیتال
هرگاه سازمانی دچار تغییرات اساسی شود، انتظار می‌رود چالش‌ها و مشکلات مختلفی را نیز تجربه کند. این امر در مورد تحول دیجیتال نیز صادق است و اگر این انتقال به آرامی اتفاق نیفتد، سازمان‌ها می توانند با چالش‌هایی روبرو شوند. رایج ترین موارد و موانع در مسیر تحول دیجیتال عبارتند از:
1- نبود استراتژی مدیریت تغییر سازمانی
مدیریت تغییر سازمانی یک رویکرد سازمان یافته است که فقدان و یا نامطلوب بودن آن می‌تواند بر تحول دیجیتالی سازمان تاثیر منفی بگذارد و به همین دلیل یکی از دلایل اصلی نرخ بالای شکست در این مسیر است. باید توجه داشت که این موضوع بر کلیه اجزای مختلف یک سازمان تمرکز دارد نه تنها بر یک جزء. به این معنا که از سطوح بالا شروع می شود و شامل تغییراتی در فرهنگ، طرز فکر، فرآیندها، ساختارها تا تغییر در مدل کسب و کار است. داشتن یک استراتژی مدیریت تغییر قوی و موثر برای موفقیت حیاتی است زیرا احتمال دستیابی سازمان به اهداف تحولی خود را افزایش می‌دهد.
2- عدم تخصص
هنگامی که یک سازمان به دنبال تحول دیجیتال است، فقدان تخصص می تواند عاملی تهدید کننده در توسعه آن باشد. در این میان با توجه به پیچیدگی استراتژی‌های تحول دیجیتال، مجموعه‌ای از مهارت‌ها و دانش مناسب برای اجرای تغییرات مورد نیاز است. از جمله مهم‌ترین این مهارت‌ها می‌توان به پردازش ابری، هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی، توسعه اپلیکیشن موبایل، طراحی تجربه کاربری، بلاک چین و امنیت سایبری اشاره کرد. در کنار استخدام افراد جدید در سازمان، آموزش پرسنل یک راه موثر برای پر کردن این شکاف است تا آنها بتوانند با موفقیت، خود را با انتقال دیجیتال سازگار کنند.
3- بالا رفتن سطح انتظارت مشتریان
در دنیای جدید و مدرن امروزی، انتظارات و خواسته‌های مشتریان در نتیجه پیشرفت‌های فناوری ارتقا یافته است، موضوعی که برای بسیاری از سازمان‌ها چالش‌برانگیز است. نکته مورد توجه تغییر مداوم این نیازها حتی در حالتی است که سازمان‌ها مدت زیادی در مسیر توسعه فناوری دیجیتال فعالیت کرده‌اند. این بدان معناست که برای توسعه اثرگذار این فناوری منطبق با نیاز مشتریان، به تلاش بیشتری نیاز است.
4- مقاومت درونی در برابر تغییر
علی‌رغم جذابیت تغییرات، انسان ذاتا تمایل به لذت بردن از راحتی و یک روتین مشخص در زندگی و فعالیت‌های خود دارد، زیرا احساس امنیت می‌دهد. تغییرات و بویژه نوع پیشرفته و سطح بالای آن می‌تواند موجب استرس برای فرد به دلیل نیاز به بیرون آمدن از منطقه امن خود جهت تطابق با تغییر شود. این موضوع به خصوص در سازمان‌ها بسیار چالش برانگیز است و سازمان‌ها در طول فرایند تطابق و گذر از تحول دیجیتال می‌توانند مقاومت و حتی پسرفت پرسنل را تجربه کنند.
بهترین راه برای حل این چالش، درگیر نگه داشتن پرسنل در کل فرآیند توسعه و شفاف بودن با آنها است. علاوه بر این، رهبران و مدیران باید آگاه باشند که حتی زمانی که همه چیز را به درستی انجام می دهند، اگر دوره انتقال کوتاه باشد، تغییرات سریع، ابزارها، فرآیندها و فناوری‌های جدید می‌توانند بر عملکرد و کارایی آنها تاثیر بگذارند. به همین دلیل مهم است که انتقال و تطابق با فناوری دیجیتال به تدریج انجام گیرد زیرا به افراد کمک می‌کند تا طرز فکر خود را تغییر دهند و برای تغییرات جدید آماده شوند.
5- نگرانی‌های امنیتی
همانطور که سازمان‌ها انجام کار از راه دور، فرآیندهای دیجیتال و فناوری‌های ابری را در محیط خود پیاده‌سازی می‌کنند، در معرض سطوح بالاتری از خطر نیز قرار می‌گیرند. در نتیجه، آنها ملزم به اجرای اقدامات امنیتی بالاتر و بهبود امنیت سایبری خود برای روبرو شدن با تهدیدات هستند. محافظت نکردن از داده‌ها و سایر دارایی‌های ارزشمند یک سازمان می تواند منجر به خطرات و پیامدهای منفی بزرگی شود.
6- محدودیت‌های بودجه
یکی دیگر از چالش‌های تحول دیجیتال، هزینه‌های بالای آن است. از آنجایی که این موضوع معمولا یک سرمایه گذاری بیشتر از معمول نیاز دارد، سازمان‌ها باید بودجه خود را با دقت برنامه‌ریزی کنند و استراتژی ارائه دهند که به نیازهای مشتریان و سازمان‌ها پاسخ دهد.
نحوه غلبه بر چالش‌های دیجیتال
متخصصان حوزه دیجیتال سه عامل استراتژی، طرز فکر و مهارت را به عنوان مثلث طلایی و تغییر مناسب در جهت تطابق با فناوری دیجیتال می‌دانند. بر این اساس بهتر است مدیران عامل راهکارهای زیر را برای غلبه بر چالش‌ها در دستور کار خود قرار دهند:
1-اجرای مطلوب مدیریت تغییر سازمانی
برای اجرای موفق مدیریت تغییرات، سازمان‌ها باید استراتژی ها و اقدامات زیادی را اعمال کنند. بعضی از عناصر کلیدی در این میان عبارتند از:
- برنامه‌ریزی: سازمان‌ها باید فرآیندهای خود را به دقت تجزیه و تحلیل کرده، اولویت‌ها را تعیین کنند و استراتژی‌های جدید خود را بر اساس آن توسعه دهند. بنابراین لازم است اهداف تحول دیجیتال را تعریف کرده و آنها را با چشم‌انداز و اهداف سازمان هماهنگ کنند. علاوه بر آن باید به دقت یک برنامه مستند که تمام جزئیات تغییرات مانند فرآیندها، تعداد مراحلی، زمان آغاز، مسئول انجام کار در آن مشخص است را توسعه دهند.
- از سطوح بالای مدیریت شروع کنید: سطوح بالای مدیریت کسانی هستند که مهم‌ترین تصمیم‌ها را می‌گیرند. این افراد باید در مورد سرمایه گذاری‌ها، فناوری‌ها، فرآیندها، نقش‌ها و مسئولیت‌ها تصمیم بگیرند. علاوه بر آن لازم است به پرسنل توضیح دهند که چرا تغییرات در حال رخ دادن است و در صورت وجود هرگونه نگرانی با گفتگو آن‌را برطرف کنند. ضمن اینکه بازخوردهای مفید باید پذیرفته و تشویق شوند.
- ایجاد یک نقشه راه: برای کمک به پرسنل در درک سفر سازمان، یک نقشه راه مناسب به آنها کمک می‌کند تا این موضوع را درک کنند که وضعیت فعلی چگونه است و تحت تاثیر تحول دیجیتال به کجا حرکت می‌کند. تدوین یک نقشه راه مناسب، جدول زمانی مشخصی برای هر مرحله از این تحول تعیین می‌کند.
- نظارت و ارزیابی: پس از ارایه فناوری دیجیتال در سازمان، مدیران عامل و رهبران باید به طور مداوم فرآیند را نظارت و ارزیابی کنند تا از رسیدن به اهداف مطمئن شوند. نظارت منظم می تواند به شناسایی مشکلات احتمالی و رسیدگی سریع به رفع آنها کمک کند.
2- ارتقای مهارت‌ها
فقدان تخصص یک چالش بسیار رایج در مسیر تحول دیجیتال است. سازمان‌ها باید درک کنند که باید پرسنلی ماهری داشته باشند که بتوانند این فرآیند را پیش ببرند و در صورت نیاز باید سرمایه‌گذاری جدی برای جذب افراد جدید که تخصص، مهارت و دانش لازم را دارند، در نظر بگیرند. استفاده از رهبرانی که با فرآیندهای دیجیتالی آشنایی کامل دارند و به طور کامل وقف تحول هستند، اقدام اساسی دیگر برای موفقیت است. علاوه بر این، آموزش کارکنان برای استفاده از این ابزارهای دیجیتال نیز فعالیتی موثر در این خصوص است.
3- برآوردن نیازهای مشتریان
تحول دیجیتال به طور اساسی بر تجربیات مشتری تاثیر می گذارد. به منظور برآورده ساختن انتظارات و نیازهای خود که دائما در حال تغییر است، سازمان‌ها باید با جدیدترین روندها به‌روز باشند و به صورت مستمر در مورد راه‌ها، روش‌ها و فناوری‌های جدیدی که برای ارتقای تجربه خود توسعه داده‌اند، بیاموزند.
4- کار بر روی تغییر فرهنگ سازمان
کلید موفقیت در تحول دیجیتال، شروع فرآیند تغییر با انسان است، نه فناوری. سازمان‌ها باید با افزایش آگاهی در مورد اهمیت تحول دیجیتال و سایر عناصر مرتبط، بر روی تغییر ذهنیت فرهنگی پرسنل و کل فرهنگ سازمانی کار کنند. یک روش خوب برای کاهش مقاومت کارکنان در برابر تغییر، درگیر کردن کل تیم از ابتدا و برقراری ارتباط مکرر و شفاف با آنها است.
5- امنیت تحول دیجیتال
تحول دیجیتال فرآیندی است که خطراتی را به همراه دارد و شناسایی و مدیریت آنها برای یک تغییر موفق و ایمن بسیار مهم است. سازمان‌ها باید کنترل‌ها و سیاست‌های امنیتی را اجرا کنند، روی ابزارها و فناوری‌های جدید در این حوزه سرمایه‌گذاری کنند. اجرای مدیریت ریسک و آموزش صحیح پرسنل در این راستا نیز نکاتی بسیار مهم به حساب می‌آید.
6- برنامه ریزی بودجه تحول دیجیتال
علاوه بر سرمایه گذاری در زمان، تحول دیجیتال نیاز به سرمایه گذاری بالای مادی دارد که باید با دقت برنامه ریزی شود. لازم است سازمان ها یک نقشه راه مالی برای تسهیل فرآیندها ایجاد کنند. در این میان بودجه باید بر اساس اهداف و نیازهای کلی، استراتژی‌ها، اولویت‌ها، جدول زمانی، نتایج برنامه ریزی شده، بازگشت سرمایه و غیره تهیه شود.
چالش‌های تحول دیجیتال در نهایت جذابند اگر…
اگر چه ممکن است چالش‌های تحول دیجیتال برای برخی سازمان‌ها دلسرد کننده به نظر برسد، اما با طرز فکر صحیح، منابع مناسب و تلاش مناسب، می‌توان به تغییری موفقی دست یافت که منافع آن همه تلاش‌ها را توجیه می‌کند. در این مسیر باید توجه داشت که غلبه بر این چالش‌ها پیچیده هستند و بنابراین در گام اول تدوین یک استراتژی موفق برای پیاده‌سازی موفق آن در سازمان بسیار ضروری است. ضمن اینکه سرمایه‌گذاری در فناوری‌های دیجیتالی نوظهور معادل یک تحول دیجیتال موفق نیست. افراد، فرآیندها و فناوری به همراه تلاش‌های مدیریت و رهبران در آن نقشی تعیین‌کننده دارند. اما در هر حال آنچه مسلم است لزوم توجه به روند تحول دیجیتال در دنیای رقابتی امروز و تلاش در جهت تطابق با فناوری‌های مرتبط است تا با تصمیماتی هوشمندانه سودآوری حاصل از آن در کسب و کار را تضمین نمود.
مراجع:
