به فعالیت‌هایی مانند ارزیابی سیستم، سرویس کردن آن و تعمیر یا عوض کردن قطعات یک سازمان یا شرکت مدیریت نگهداری و تعمیرات یا نت می‌گویند. مدیریت نگهداری و تعمیرات شامل انواع مختلف دستگاه‌ها می‌شود و آن‌ها را نیز به طور کامل پوشش می‌دهد. با وجود اهمیت بیش از بیش این موضوع، مدیران سازمان‌ها و شرکت‌های مختلف ایران به آن توجه لازم را نمی‌کنند و از این بحث غافل می‌شوند که می‌تواند صدمات جبران ناپذیری اقتصادی را به بار بیاورد.
نگهداری و تعمیر یک هنر و تخصص است و تنها محدود به روغن‌کاری یا کارهای جزیی مربوط به تجهیزات مختلف نمی‌شود. بلکه دارای گستردگی بسیاری است و به معنی پیشگیری از وقوع حوادث ناگوار و جبران ناپذیر در سازمان یا شرکت مربوطه است. به عنوان مثال مدیر نگهداری و تعمیرات باید تجهیزات بررسی و نگهداری کند، عیب و مشکل هر کدام از آن‌ها تشخیص دهد و آن را به مدیران مربوطه گزارش دهد تا وسیله یا تعمیر شود و یا تعویض گردد.
مدیریت نگهداری و تعمیرات به چه معنی است؟
در انگلیسی نگهداری با کلمه‌ی Maintenance نشان داده می‌شود. همانطور که می‌توانید از این کلمه متوجه شوید، نگهداری و تعمیرات به معنی یکسری فعالیت از پیش برنامه‌ریزی شده و مستمر است که باید برای نگهداری تجهیزات و وسایل یک سازمان یا شرکت انجام شود که اگر این فعالیت‌ها به درستی انجام نشوند، به احتمال بسیار قوی دستگاه یا تجهیزی در موقعی حساس و حیاتی خراب می‌شود و باعث ایجاد مشکل و دردسر برای شرکت یا سازمان می‌گردد.
خرابی تجهیزات در شرکت‌ها و کارخانه‌های بزرگ بسیار خطرناک است، زیرا امکان اتفاقات ناگواری به وجود می‌آید. به عنوان مثال اگر تجهیزات یک پتروشیمی از کار بیفتد، امکان انفجار و کشته‌شدن تعداد زیادی از کارکنان آن پتروشیمی وجود دارد. با توجه به این توضیحات می‌بینیم که مدیریت نگهداری و تعمیرات به چه اندازه مهم و تاثیر گذار است و باید حتما به آن توجه کرد.
عملیات‌ها و فعالیت‌هایی که در هنگام مدیریت نگهداری و تعمیرات انجام می‌شود، شامل موارد زیر است :
- بازدید مرتب تجهیزات
یک مدیر نگهداری و تعمیرات تجهیزات وظیفه دارد که به طور منظم همه‌ی تجهیزات را بررسی کند تا در صورت بروز هرگونه عیب یا نقصی، بتواند در مناسب‌ترین زمان ممکن آن را تشخیص دهد و از اتفاقات ناگوار بعدی جلوگیری نماید. - برطرف کردن عیوب و نواقص احتمالی
این مدیر بعد از بررسی و تشخیص عیب هرکدام از تجهیزات، باید به سراغ راه‌حل و نحوه برطرف ساختن عیب آن دستگاه بگردد تا از توقف ناگهانی کار تجهیز و کارخانه یا شرکت جلوگیری کند که نکته‌ی بسیار مهم و قابل اهمیتی است.
مدیریت و نگهداری چه مزیت‌هایی دارد؟
هر چیزی مزیت و برتری دارد که باعث انتخاب و انجام آن می‌شود. مدیریت و نگهداری نیز از این قاعده جدا نیست و دارای مزیت‌هایی است که در ادامه به بیان آن‌ها می‌پردازیم.
- کم کردن ریسک و خطر خرابی تجهیزات مختلف
مدیریت تعمیرات و نگهداری کمک می‌کند تا خطر و ریسک‌های مربوط به خرابی دستگاه‌های مختلف به حداقل خودش برسد و آسیب‌ها کمتر شود. - کاهش هزینه‌های تجهیزات
این فعالیت‌ها کمک می‌کنند تا با تشخیص به موقع خرابی از وقوع حوادث ناگواری برای دستگاه جلوگیری شود و هزینه‌های مربوط به آن‌ها به شدت کاهش یابد. - افزایش بازده کارخانه
تعمیرات و نگهداری کمک می‌کند تا دستگاه‌ها کمتر خراب شوند و بتوانند با حداکثر توان خودشان در مجموعه کار کنند که این مورد باعث افزایش بازده کارخانه می‌گردد.
برای مدیریت نگهداری و تعمیرات چند سطح داریم؟
در قسمت قبل در مورد مزیت‌های مدیریت نگهداری و تعمیرات صحبت کردیم و وظایف کلی این مدیر را توضیح دادیم. اما در این قسمت می‌خواهیم در مورد مهم‌ترین انواع سطح تعمیرات و نگهداری صحبت کنیم و کار آن‌ها را برای شما شرح دهیم تا با آن‌ها شوید و بتوانید فرآیند سطح‌های مختلف تعمیرات و نگهداری سازمان خودتان را به درستی انجام دهید.
- نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه یا Prevent Maintenance
به مجموعه فعالیت‌هایی گفته می‌شود که به منظور پیشگیری از وقوع یک خرابی در تجهیزات سازمان، شرکت یا کارخانه انجام می‌شود. فعالیت‌های پیشگیرانه می‌توانند شامل هر دو مورد تعمیرات یا نگهداری باشند تا از وقوع یک نقص پیشبینی نشده جلوگیری کنند. - نگهداری و تعمیرات پیشبینانه یا predative Maintenance
در این سطح از نگهداری و تعمیرات، باید بر اساس داده‌ها و اطلاعات آماری موجود، حدس زده شود که آیا تجهیز دچار نقص یا مشکل می‌شود یا خیر. این سطح فعالیت نت، مانند پیش‌گویی است و مدیر تعمیرات و نگهداری باید بتواند این احتمالات را به خوبی تشخیص دهد. این فعالیت‌ها کمک می‌کنند تا بتوانید قبل از خرابی یک دستگاه یا تجهیز، جایگزینی مناسبی برایش بخرید یا آن را به موقع تعمیر کنید.
فعالیت‌های پیشبینانه یک مدیر تعمیرات و نگهداری بیشتر بر روی آنالیز روغن، ترموگرافی، ارتعاش‌سنجی، صدا‌سنجی، ضخامت‌سنجی و تحلیل الکتریکی ماشین یا دستگاه سرو کار دارد و از این طریق پیش‌بینی‌ها را انجام می‌دهد. - نگهداری و تعمیرات اصلاحی یا Corrective Maintenance
هنگامی که یک تجهیز خراب می‌شود، چند اقدام مهم باید صورت گیرد که به مجموعه این فعالیت‌ها نگهداری و تعمیرات اصلاحی می‌گویند. در ادامه به بررسی این اقدامات می‌پردازیم:
1. از سرایت خرابی یک تجهیز یا دستگاه به دیگر دستگاه‌های موجود در کارخانه یا شرکت جلوگیری شود. به این فعالیت‌ها در اصطلاح فعالیت‌ها یا موردهای فوتی می‌گویند. این موردهای با سرعت بسیار بالایی صورت می‌گیرند تا ضرر به حداقل ممکن خودش برسانند.2. بعد از انجام فعالیت‌های فوتی، زمان درست کردن یا اصلاح می‌رسد. اینگونه فعالیت‌ها با هدف تعمیر یا تعویض قطعه خراب موجود در دستگاه صورت می‌گیرد تا دستگاه یا تجهیز دوباره درست شود، به کار بیفتد و چرخه کار شرکت یا کارخانه تکمیل شود.3. بعد از تعمیر باید تجزیه و تحلیل کرد که چرا این قطعه دستگاه یا تجهیز خراب شده است و دلایل آن چه بوده است. این کار کمک می‌کند تا با فهمیدن علت به وجود آمدن خراب، در آینده از این مشکلات جلوگیری کرد. بعد از تجزیه و تحلیل نتایجی بدست می‌آید که در اصطلاح به آن‌ها اقدامات اصلاحی می‌گویند و نشان‌دهنده‌ی مشکلات فرآیند‌ها و سیستم کاری کارخانه است که باعث به وجود آمدن چنین خرابی و مشکلی شده است.4. بعد از مشخص‌شدن اقدامات اصلاحی، زمان آن است که این اقدامات بر روی دستگاه مورد نظر و دیگر دستگاه‌های موجود انجام شود تا دیگر شاهد چنین خرابی‌هایی و مشکلاتی نباشیم که باعث توقف کار سازمان، شرکت یا کارخانه موردنظر شود.
عوامل مهم در موفقیت مدیریت نگهداری و تعمیرات
برای اینکه مدیریت سیستم نگهداری و تعمیرات شما به خوبی و در زمان مناسب عمل کند، باید برخی از عوامل وجود داشته باشند که در ادامه به معرفی مختصر آن‌ها می‌پردازیم.
- آسان بودن روند مدیریتی سازمان
مدیر نگهداری و تعمیرات برای تعمیر و یا تعویض قطعات تجهیزات مختلف نیاز به بودجه مناسبی دارد که اجازه دریافت این بودجه را باید مدیر ارشد کارخانه دهد. هر چه روند دسترسی به این مدیر راحت‌تر باشد، باعث کاهش زمان مصرفی و ضررهای حاصل از آن می‌شود که مورد بسیار مهمی است. - مجهز بودن به ابزارهای تکنولوژیک
یک مدیر نگهداری و تعمیرات باید به ابزارهای بازرسی دسته اول دنیا دسترسی داشته باشد تا بتواند به راحتی کار بازرسی، تعمیر و یا تعویض قطعات تجهیزات را انجام دهد. اگر این مدیر به این ابزارها دسترسی نداشته باشد، ممکن است که نتواند بعضی از نقص‌ها و عیب‌های موجود را تشخیص دهد که همین موضوع می‌تواند باعث آسیب رسیدن به کارخانه شود. - امکان دسترسی به داده‌ها و ابزارهای آنالیز آن‌ها
همانطور که در بخش دوم ذکر کردیم، دسترسی داشتن یک مدیر نگهداری و تعمیرات به داده‌ها امری حیاتی و ضروری است. بدون این داده‌ها و ابزارهای آنالیز آن‌ها، این مدیر نمی‌تواند به هیچ وجه نقص‌ها را پیشبینی کند که باعث امکان ضرر رسیدن به کارخانه می‌شود.
مدیریت نگهداری و تعمیرات کارخانه خودتان را به خوبی انجام دهید
مدیریت نگهداری و تعمیرات موردی بسیار پر اهمیت است که باید حتما به آن دقت کنید و از این مورد غافل نشوید، اگر از این نوع مدیریت غافل شوید، امکان دارد که برای شما مشکلات فراوانی به وجود بیاید. به همین دلیل و برای کمک به شما در این مقاله در مورد مدیریت نگهداری و تعمیرات ویژگی‌های آن، انواع فرآیند‌های نگهداری و تعمیرات و عوامل موثر در موفقیت آن صحبت کردیم و نکات پیرامون آن را بیان نمودیم تا بتوانید اهمیت آن را بهتر بشناسید و از آن بهتر استفاده نمایید. در قسمت نظرات سوالات خودتان را از ما بپرسید.
