امروزه بکارگیری سامانه‌های هوشمند در مدیریت ناوگان حمل و نقل موضوعی است که در سراسر دنیا به یک اصل و ضرورت مهم تبدیل شده است. در حقیقت مبحث لجستیک و مدیریت زنجیره تامین آنچنان با مباحثی چون فناوری اطلاعات، فناوری‌های کنترلی و ماهواره‌ای عجین شده است که سیستم‌های هوشمند نقش بسزایی در حوزه‌های مختلف ایمنی حمل و نقل، برنامه‌ریزی و کنترل تامین کالا و در نهایت کاهش هزینه‌های مرتبط دارند.
حجم و ارزش کالای حمل شده در این زنجیره به حدی افزایش یافته است که بهترین راهکار برای حفظ ایمنی و مقابله با چالش‌های حمل و نقل آن تنها راه چابک‌سازی، پویا نمودن لجستیک و هوشمندسازی از طریق بکارگیری فناوری‌های نوین کاربردی است.مبحثی که امروزه به آن سامانه‌های هوشمند مدیریت ناوگان حمل و نقل می‌گویند.
هوشمند سازی مدیریت زنجیره تامین کالا به چه معناست
هوشمندی در مدیریت زنجیره تامین و لجستیک کالا، متشکل از مجموعه راه‌حل‌های نرم‌افزاری جهت مدیریت و نظارت جریان کالا، داده‌ها و اطلاعات از مبدا تا مقصد نهایی است. در دنیایی که مشتریان انتظار دریافت خدمات و باکیفیت در سطحی بالا را دارند، مدیریت زنجیره تامین کالا کار ساده‌ای نیست و هوشمندسازی مدیریت ناوگان حمل و نقل کالا در این میان به ناچار نیازمند بکارگیری راهکارهای هوشمندسازی است.
راهکارهایی منطبق با فناوری‌ها و نرم‌افزارهای جدید و بروز نظیر فناوری‌های بی سیم و از راه دور، سامانه‌های تشخیص ماهواره‌ای، نرم‌افزارای یکپارچه تحت شبکه و سامانه‌های دیجیتال الکترونیکی درون وسیله نقیله. این موارد بخشی از سامانه‌های هوشمند قابل بکارگیری در مدیریت ناوگان امروزی هستند. اما بهتر است در اینجا لحظه‌ای تامل کرد و به این موضوع پرداخت که یک زنجیره تامین کالا بدون هوشمندی لازم در ناوگان حمل و نقل، به چه شکل می‌تواند پیش رود.
چالش‌های عدم بهره‌گیری از هوشمندسازی مدیریت ناوگان و ارتباط آن با زنجیره تامین کالا
چالش‌های متعددی در صورت عدم بهره‌مندی هوشمندسازی در مدیریت ناوگان، چه مشکلاتی در زنجیره تامین کالا پیش خواهد آمد. فقط کافی‌ست اندکی به موارد زیر توجه کنیم:
- عدم کنترل سرعت و شتاب خودروی ناوگان
- عدم کنترل وزن بار و مهار آن حین حمل کالا بصورت استاندارد
- عدم کنترل صحیح بازدیدهای دوره‌ای و تعمیر و نگهداری خودرو
- عدم نظارت سیستمی بر بار در زمان حمل و دریافت در مقصد
- عدم کنترل بر میزان سوخت مصرفی
- عدم ارتباط دو طرفه بین راننده و مرکز کنترل حین حمل بار
هر یک از این موارد خود دنیایی از بار هزینه‌ای را برای یک ناوگان حمل و نقل بدنبال دارد. حال چگونه می‌توان در زنجیره تامین کالا، بصورت هوشمندانه مدیریت ناوگان حمل و نقل را به پیش راند. برای این منظور توجه به ابزارهای زیر می‌تواند بسیار ضروری و حتی حیاتی باشد.
سیستم‌های الکترونیکی با قابلیت دریافت اطلاعات حین حمل و نقل
اطلاعاتی نظیر دریافت موقعیت مکانی، سرعت و شتاب حرکت وسیله، بررسی وضعیت لحظه‌ای بار و وزن آن، وضعیت نحوه رانندگی راننده که توسط سنسورهای مربوط یا ردیاب‌های نصب شده بر وسیله نقلیه دریافت می‌شوند پس از پردازش لازم به مرکز کنترل ارسال و مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرند. در یک سیستم هوشمند مدیریت ناوگان حمل و نقل لازم است دستگاه‌های موجود هشدارهای مربوط را در اسرع وقت به راننده اطلاع‌رسانی کنند تا زنجیره تامین کالا ایمنی در بالاترین سطح را داشته باشد.
سیستم‌های هوشمند هشدار به راننده
در زنجیره تامین کالا که مبتنی بر مدیریت ناوگان حمل و نقل هوشمند است، برخی اطلاعات که در مرکز کنترل توسط مدیر ناوگان پردازش می‌شود، لازم است تا به راننده اطلاع داده شوند تا وی در اسرع وقت نسبت به اصلاح وضعیت آن اقدام نماید. شرایطی که می‌تواند موجب اعلام هشدار به راننده ناوگان شود می‌تواند در دسته‌بندی‌های زیر قرار گیرد:
- هر عاملی که امتیاز منفی برای عملکرد رانندگی راننده محسوب می شود نظیر سرعت بیش از حد مجاز، تاخیر در رساندن بار به مقصد،…
- حرکت با وزن بار اضافی
- حرکت با درب‌های باز اتاق حمل بار
- اصلاح حرکت در صورت خروج از مسیر پیش‌بینی شده
مدیریت ترافیک و هوشمندسازی مسیر حرکت
با شناسایی مسیرهای پر ترافیک حین حرکت خودرو و اصلاح آن در شرایط اضطراری، با پیش بینی صحیح مسیر عبور حمل کالا می‌تواند مدیریت ناوگان حمل ونقل را به شکلی کاملا هوشمندانه انجام داد. پس از تشخیص این مسیرها در صورت نیاز از طریق سیستم‌های صوتی یا پیامکی اعلان لازم به راننده جهت اصلاح حرکت ارایه می‌شود.
یکپارچه‌سازی با سایر سیستم‌ها
در فعالیت هوشمندسازی مدیریت ناوگان حمل و نقل در صورتی‌که بتوان آن را با حلقه‌های ارتباطی دیگری در سازمان نظیر سیستم مالی، سیستم ایاب و ذهاب پرسنل، سیستم امور قراردادی پیمانکاران و یا سیستم بیمه الحاق کرد، زنجیره تامین کالا با حداکثر هوشمندی و به شکلی یکپارچه تبدیل خواهند شد. به نحوی که سیستم اطلاعاتی موجود کاملا مکانیزه، خودکار و بروز امکان تصمیم‌گیری یکپارچه برای مدیریت را فراهم می‌سازد.
مزایای هوشمندسازی ناوگان حمل و نقل در زنجیره تامین کالا
تاثیرات هوشمندسازی مدیریت ناوگان حمل ونقل در زنجیره تامین کالا را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:
- افزایش بهره‌وری ناوگان حمل و نقل از نقطه نظر تقسیم مناسب‌تر فعالیت‌ها، کاهش زمان بارگیری و تخلیه
- تحت کنترل بودن توقف و تاخیرها در حین زنجیره تامین کالا از طریق ثبت دقیق زمان تحویل کالا
- جلوگیری از بروز تصادفات و اعمال خسارت بر سرمایه ناوگان ناشی از سرعت بیش از حد
- کاهش افت کیفیت کالا حین حمل بدلیل قابلیت ردیابی وسیله و اعلام هشدارهای لازم
- امکان کنترل ترافیک حمل بار بواسطه قابلیت تعریف مسیرهای پیش‌بینی شده
- قابلیت ارائه گزارش‌های کاربردی موثر در برنامه‌ریزی‌های آینده جهت حمل کالا
مدیریت زنجیره تامین کالا روندی با تغییرات سریع و هوشمندانه
هوشمندسازی مدیریت ناوگان حمل و نقل و فناوری‌های متعدد بکار رفته در آن زنجیره تامین کالا را به شدت تغییر داده است. اما در کنار این تغییر، فرهنگ‌سازی استفاده از آن به نحوی که کاربران، پیمانکاران و افراد درگیر در این مسیر، سیستم‌های مرتبط با آنرا بدرستی پیاده‌سازی و اجرا نمایند در هر سازمانی ضروری است.
اکنون زمان آن رسیده است که بدانیم خلاقیت و نوآوری مسیری رو به جلوست که با تاثیرگذاری خود بر کلیه ارکان فعالیت‌های سازمانی از طریق مسائلی چون هوشمندسازی ضرورت اجرا و تطابق با روند شتابانش را بیشتر از گذشته گوشزد می‌کند. در این میان مدیران آینده‌نگر و هوشمند هستند که با تشخیص سریع این روند، مسیر حرکتی تاثیرگذاری آنرا در سازمان خود تسهیل ساخته و زمینه را برای ورود وبهره‌برداری آن فراهم می‌سازند.
