لجستیک بهنگام نوعی استراتژی برای ساده‌سازی فرایند تولید و تحویل کالا با استفاده از کاهش سطح موجودی انبار و افزایش بهره‌وری است. با درک و پیاده‌سازی این راهبرد، کسب و کارها می‌توانند انتظارت مشتریان خود را به بهترین شکل ممکن برآورده کنند و با تقویت تاب‌آوری زنجیره تامین، رشد پایدار و درازمدت خود در بازار رقابتی را تامین کنند. برای آشنایی بیشتر با این مفهوم در این مطلب بعد از تشریح کامل لجستیک بهنگام، مزایای پیاده‌سازی و فناوری‌های مورد نیاز برای راه اندازی آن‌را بررسی می‌کنیم.
لجستیک بهنگام چیست؟
«لجستیک بهنگام» یا «لجستیک به‌موقع» (Just-in-time Logistic| JIT) یک استراتژی لجستیکی است که در آن کالا یا مواد اولیه دقیقا در زمانی‌که نیاز به تولید یا تحویل به مشتری است، تحویل انبار یا خط تولید می‌شود. این رویکرد نیاز به انبارهای بزرگ و ذخیره‌سازی موجودی در حجم بالا را حذف کرده و زنجیره تامین را ساده‌تر می‌کند. در حقیقت با تحویل کالا در زمیان مورد نیاز به انبار، اتلاف یا آسیب به موجودی حداقل می‌شود و مدیریت با آزادسازی سرمایه در گردش خود قادر است با سرعت بالاتری به نیاز بازار پاسخ دهد.
لجستیک JIT بیشتر در خودروسازی کاربرد دارد، در زمانی‌که قطعات دقیقا هنگام نیاز به خط مونتاژ وارد می‌شوند تا از انباشته شدن موجودی جلوگیری شود. البته در صنایع دیگر مانند تولید قطعات الکترونیک، صنایع غذایی و نوشیدنی نیز این رویکرد توانسته است هزینه‌های انبارداری را تا حد بسیاری کاهش دهد.
اصول کلیدی لجستیک بهنگام
سه اصل کلیدی لجستیک بهنگام تولید بر اساس تقاضا، حداقل‌سازی موجودی و بهبود مستمر است که در این بخش به آن می‌پردازیم.
۱.تولید بر اساس تقاضا
در این حالت تولید تنها زمانی انجام می‌گیرد که سفارش وجود داشته باشد. بنابراین نیاز به نگهداری موجودی در حجم بالا در انبار کاهش می‌یابد. این رویکرد تولید را با توجه به سفارش مستقیم مشتری فعال می‌کند و از انباشت بدون دلیل محصول جلوگیری می‌شود.
۲. حداقل‌سازی موجودی
این حالت بر نگهداری کمترین سطح از موجودی تاکید دارد که در نهایت هزینه‌های نگهداری کاهش یافته و فضای انبار به شکل بهینه مدیریت می‌شود. در لجستیک بهنگام، موجودی کالا فقط زمانی تامین و جایگزین می‌شود که در فرایند تولید واقعا نیاز به آن وجود داشته باشد. نتیجه این کار جلوگیری از هزینه‌های اضافی و اتلاف مواد است.
۳. بهبود مستمر
بهبود مستمر نیازمند پایش مداوم، تحلیل و ارتقای فرایندی تولیدی و لجستیکی است. در بهبود مستمر فرض بر این است که تمام بخش‌های تولید باید به‌طور مرتب از نظر کیفیت و بهره‌وری مورد ارزیابی قرار گیرند تا مناطق قابل بهبود به‌سرعت شناسایی شده و اصلاح لازم انجام گیرد.
مزایای اجرای لجستیک بهنگام
اجرای لجستیک JIT فوایدی مانند کاهش هزینه‌ها، افزایش بهره‌وری و حداقل کردن اتلاف را همراه دارد.
صرفه‌جویی در هزینه‌ها
لجستیک بهنگام با کاهش نیاز به انبارداری، هزینه‌های عملیاتی را کاهش می‌دهد. به این شکل کسب و کارها در عوض سرمایه‌گذاری برای ساخت انبارهای بزرگ، برنامه‌ریزی لازم برای پیاده‌سازی سیستم را انجام می‌دهند که به مراتب کم‌هزینه‌تر است. در حقیقت، لجستیک بهنگام هزینه‌های مرتبط با اجاره فضا، مصرف انرژی، انبارداری و استخدام نیروی انسانی را حذف کرده و در نتیجه آن هزینه‌های سربار کاهش می‌یابند.
کاهش نیاز به سرمایه در گردش
لجستیک بهنگام عامل اصلی در مدیریت بهینه موجودی در انبار است که به شکل چشمگیری میزان سرمایه ذخیره شده و بلا استفاده را کاهش می‌دهد. در روش‌های سنتی، کسب و کارها معمولا سرمایه زیادی برای خرید و ذخیره حجم بالایی از کالا اختصاص می‌دهند که ممکن است مدت زمان زیادی مصرف نشود. اما با این سیستم، مواد اولیه یا هر نوع کالا تنها زمانی خریداری می‌شوند که در تولید یا برای سفارش مشتری واقعا مورد نیاز باشد. این موضوع با آزادسازی سرمایه، جریان نقدی در کسب و کار را بهبود می‌دهد و مدیریت می‌تواند منابع مالی را به بخش‌های مهم دیگر اختصاص دهد.
افزایش سرعت پاسخ‌گویی به تقاضای بازار
اجرای لجستیک بهنگام، میزان موجود را به حداقل می‌رساند، بنابراین کسب و کارها قادر خواهند بود به سرعت با روندهای جدید سازگار شوند، مصحولات جدید به بازار ارائه کنند و سطح تولید را بدون نگرانی از انبار کالای مازاد، تنظیم کنند. این انعطاف‌پذیری به شرکت‌ها کمک می‌کند تا به بهره بردایر از فرصت‌های جدید بازار، خطر انباشت کالاهای تاریخ گذشته را کاهش داده و انتظار مشتریان برای تحویل سریع‌تر را برآورده کنند.
افزایش بهره‌وری
اجرای لجستیک بهنگام تاثیر قابل توجهی در افزایش کارآیی فرایندهای تولید و حمل و نقل دارد. در این سیستم فرایندها با دقت هماهنگ می‌شوند و در نتیجه عملیات بدون توقف و بدون اتلاف زمان پیش می‌رود. به این شکل با برنامه‌ریزی بهتر، دوره‌های تولید کوتاه‌تر شده و محصول سریع‌تر به بازار می‌رسد.
فناوری‌های مورد نیاز برای پیاده‌سازی لجستیک بهنگام
لجستیک به موقع بر پایه سه عنصر پیش‌بینی و برنامه‌ریزی تقاضا، رابطه قوی با تامین‌کنندگان و مدیریت بهینه موجودی فعالیت می‌کند. پیش‌بینی‌های صحیح امکان برنامه‌ریزی بهینه برای تحویل کالا و مدیریت موجودی را فراهم می‌کند، موضوعی که نیازمند تحلیل مداوم داده‌های بازار است. همچنین از آنجا که کارآیی سیستم به سرعت پاسخ‌گویی به تامین‌کنندگان و اعتماد به آن‌ها بستگی دارد، این مدل همکاری نیازمند ارتباط شفاف و برنامه‌ریزی مشترک است. در بخش مدیریت موجودی نیز نیاز به سیستم‌های تحلیل داده و الگوریتم‌های پیش‌بینی، برنامه‌ریزی دقیق برای تولید و تحویل به‌موقع را تضمین می‌کند. بنابراین، توجه به فناوری‌های زیر نقش مهمی در اجرای موفق لجستیک بهنگام دارند:
اتوماسیون و پایش لحظه‌ای
اتوماسیون عامل اصلی شفافیت و کنترل بهینه در زنجیره تامین است. سیستم‌های خودکار سطح موجودی را به شکل لحظه‌ای رصد کرده و داده‌های دقیقی درباره میزان موجودی و جابجایی کالا ارائه می‌کنند. این اطلاعات لحظه‌ای به کسب و کارها کمک می‌کند تا با بهینه کردن مدیریت موجودی، مواد لازم را دقیقا در زمان نیاز و بدون انبار کردن بیش از اندازه تامین کنند. همچنین، ابزارهای اتوماسیون با تحلیل داده‌های پیشین و روندهای بازار، پیش‌بینی تقاضا را بهینه کرده و به کسب و کارها امکان می‌دهند تا نیازهای آینده را به شکل دقیق‌تری تخمین بزنند. این موضوع احتمال کمبود موجودی را کاهش داده و فرایند تولید را روان و بدون وقفه نگاه می‌دارد.
هوش مصنوعی و اینترنت اشیا
این دو فناوری، نقش کلیدی در اتوماسیون هوشمند و ارتباط یکپارچه در سراسر زنجیره تامین دارند. الگوریتم‌های هوش مصنوعی قادرند با تحلیل حجم بالایی از داده‌ها، الگوها را شناسایی کرده و با پیش‌بینی اختلالات احتمالی، عملیات لجستیکی را بهینه کنند. همچنین با این کار، خطای انسانی در بخش مدیریت موجودی نیز کاهش می یابد و کارکنان با دور ماندن از کارهای تکراری بر وظایف مهم‌تری مانند ارتباط با مشتری، برنامه‌ریزی استراتژیک و نوآوری تمرکز می‌کنند. اینترنت اشیا نیز ارتباط بین ماشین آلات، وسایل نقلیه و سایر دارایی‌های زنجیره تامین را برقرار می‌کنند. این قابلیت با فراهم کردن امکان ردیابی لحظه‌ای کالا و بروزرسانی خودکار موجودی، هماهنگی بهتری را بین مراحل مختلف تولید و تحویل کالا ایجاد می‌کند.
نقشه‌برداری جریان ارزش
نقشه‌برداری جریان ارزش یک تکنیک تولید ناب است که فرایند تولید از بخش مواد اولیه تا محصول نهایی را به شکل تصویری نمایش می‌دهد. با ترسیم دقیق تمام مراحل، کسب و کارها می‌توانند با شناسایی گلوگاه‌ها و بخش‌های قابل بهبود، جریان مواد را در فرایند تولید بهینه کردن و زمان تحویل محصول را کاهش دهند.
با پیشگامان آسیا اجرایی کردن لجستیک بهنگام را به شکل حرفه‌ای تجربه کنید
پیاده‌سازی لجستیک بهنگام نیاز به راه‌اندازی نرم‌افزاری تخصصی دارد که با قرارگیری در موقعیت درست خود، به اجرای روان این سیستم کمک می‌کند. کارشناسان شرکت پیشگامان آسیا بعد از دریافت اطلاعات کامل، با تکیه بر دانش و تجربه موجود در طراحی پلتفرم‌های مدیریت زنجیره تامین و نرم‌افزارهای مدیریت موجودی رویکرد لجسیتک بهنگام را با توجه به نیاز کسب و کار پیاده‌سازی می‌کنند. با استفاده از خدمات پیشگامان آسیا و پشتیبانی کامل بعد از راه اندازی سیستم، مدیریت عملیات لجستیک در شرکت شما در بهینه‌ترین شکل ممکن فعالیت خواهد کرد. برقراری تماس تلفنی و دریافت مشاوره رایگان اولین قدم در این مسیر است.
مراجع
