اینترنت اشیا (IoT) و شهرهای هوشمند به بحث روز دنیای مدرن تبدیل شدند و هر روز به اهمیت این موضاعت افزوده می‌شود. یکی از گرایش‌های مهم این فناوری‌های نوظهور مسیر بندی هوشمند است. ناوبری هوشمند یکی از ابزارهای سریع و آسان است که می‌تواند در شهرهای بزرگ و شلوغ و حتی مکان‌هایی که شناخت دقیقی از آن نداریم بسیار مفید و کارگشا باشد. با کمک مسیربندی هوشمند می‌توان در شهرها سریع‌ترین مسیرها را شناسایی کرد. این فناوری می‌تواند به افزایش بهره وری لجستیک فروشگاه‌های پخش، فروشگاه‌های اینترنتی، فست فودها و خرده فروشی‌هایی که به نحوی برای ارسال خدمات و محصولات خود از پیک استفاده می‌کنند کمک کند. در این مطلب بررسی می‌کنیم که مسیر بندی هوشمند چیست، چه روش‌هایی داشته و چه کاربردهایی برای کسب و کارهای مختلف دارد.
مسیربندی هوشمند به چه معنا است و چه مزایایی دارد؟
کسب و کاری که از ناوگان حمل و نقل یا پیک برای ارسال خدمات خود استفاده می‌کند باید روزانه چندین سرویس را در نقاط مختلف تحت پوشش خود ارائه دهد. مسیربندی هوشمند این امکان را برای خودروهای شرکت پخش فراهم می‌کند تا مسیریابی کنند که کدام راه برای آن‌ها بهتر است و اولویت انتخاب نقاط مختلف را با کمک یک سری الگوریتم‌های ریاضی مشخص می‌کند.
به زبان ساده مسیربندی هوشمند مشخص کردن بهترین راه برای حرکت از نقطه A تا B است که با کمک ابزارها و سیستم‌های مسیر بندی هوشمند مثل انواع اپلیکیشن‌ها، وب اپلیکیشن‌ها و سنسورهای متصل به اینترنت امکان پذیر است.
مسیربندی هوشمند از داده‌های لحظه‌ای دقیق مثل نقشه ترافیک سطح شهر، دوربین‌های سرعت جاده‌ای و اطلاعاتی که کاربران در اختیارش قرار می‌دهند برای مسیریابی صحیح استفاده می‌کند.
با کمک این داده‌ها معمولا مدت زمان سفر به میزان قابل توجهی کاهش یافته و میزان رضایت مشتری از خدمات شما هم به میزان قابل توجهی افزایش پیدا می‌کند.
استفاده از این سیستم به کاهش ترافیک سطح شهرها، کاهش گازهای گلخانه‌های و زمان سفرهای طولانی درون شهری هم کمک می‌کند. وقتی بررسی می‌کنید که کدام سیستم ناوبری هوشمند برای کسب و کار شما مناسب‌تر است با گزینه‌های متعددی مواجه می‌شوید.
First Mile و Last Mile Delivery به چه معنا است؟
این اصطلاحات در فرآیندهای لجستیگ بسیار متداول و مشهور هستند. تا امروز ترجمه دقیقی برای آن در زبان فارسی تعریف نشده و کارشناسان شرکت‌های پخش و توزیع همان اصطلاح انگلیسی آن را بکار می‌برند.
مدیریت ناوگان خرده فروشی‌ها کار پیچیده‌ای است، هر خودرو در طول روز ممکن است مجبور باشد سفرهای طولانی و چند مرحله‌ای زیادی را تجربه کند. متخصصان لجستیک و زنجیره تامین تلاش می‌کنند که این سفرها در حدامکان کارآمد و مقرون به صرفه باشند. First Mile و Last Mile Delivery اصطلاحات متدوالی هستند که توسط متخصصان صنعت برای توصیح حرکات مختلف کالا در طول فرآیند زنجیره تامین بکار برده می‌شود. ما در اینجا این اصطلاحات را (حلقه اول زنجیره تأمین و حلقه آخر زنجیره تأمین) می‌نامیم.
حلقه اول زنجیره تأمین (First mile delivery)
بسته به صنعت هر کسب و کاری ممکن است تعریف متفاوتی از «حلقه اول زنجیره تأمین» ارائه کند. یک تولید کننده حلقه اول زنجیره تامین را به معنی حمل کالاهای تکمیل شده از کارخانه به مراکز توزیع یا انبار تعریف می‌کند. یک فروشگاه خورده فروشی این اصطلاح را حمل و نقل کالاهای تولیدی از انبار عرضه به محل استقرار مشتری و دریافت وجه می‌داند.
در هر دوی این موارد، نخستین گام در زنجیره تامین سفری است که کالا در فرآیند تحویل انجام می‌دهد. خرده فروشان با پیچیدگی‌های بیشتری در این مفهوم روبه‌رو هستند چراکه این مرحله می‌تواند یک مرحله میانی در زنجیره تامین باشد و در First mile delivery کالا به خرده فروشی‌ها ارسال شود.
در بخش تجارت الکترونیک First mile گاهی برای توصیف روند گرفتن یک کالا از خرده فروش و انتقال آن به پیک است که کالا را به خانه مشتری می‌رساند. در این مرحله فرست مایل در فرآیند تحویل سفارشات به خانه اشاره دارد و این کالا در حال حاضر در زنجیره تامین شرکت قرار گرفته است.
حلقه آخر زنجیره تأمین (Last mile delivery)
همانطور که احتمالا حدس زدید آخرین مرحله زنجیره تامین است. لست مایل دلیوری به بخشی از زنجیره تامین گفته می‌شود که با رساندن کالا به مشتری در سریع‌ترین شکل آن سر و کار دارد. گاهی به این اصطلاح final mile هم می‌گویند، جایی که زنجیره تامین به اتمام می‌رسد. در واقع سفر فروشگاه خرده فروشی یا انبار حمل و نقل به مقصد مشتری نهایی را در بر می‌گیرد.
فرست مایل و لست مایل اغلب به صورت گروهی انجام می‌شود و چون آخرین مرحله فرآیند تحویل است امکان دارد یک پیک مجبور باشد به چندین نقطه از شهر مراجعه کرده و سفارشات مشتریان را تحویل دهد. این سفر از محل انبار خرده فروشی‌های یا فروشگاه‌های اینترنتی شروع می‌شود و به منزل خریداران ختم می‌شود. فرض کنید از یک فروشگاه اینترنتی در تهران گوشی تلفن همراه هوشمند خریدید مسیری که این تلفن همراه از انبار تا منزل شما طی می‌کند first mile delivery و middle mile delivery نامیده می‌شود. لست مایل مرحله گردآوری و برچسب زدن برای حمل و نقل به مقصد نهایی را در برمی‌گیرد. لست مایل برای ارائه کالا و خدمات به مشتری نهایی طراحی می‌شود و اگر کالا به هر دلیلی مشکل داشت باید فرآیند لجستیک معکوس برای جایگزینی و بازگشت کالا هم تعریف شود.
«پخش مویرگی» فرآیندی است که تولید کننده کالا و خدمات مختلف را به مصرف کننده می‌رساند در واقع مسیری است که کالاها و خدمات برای رسیدن به دست مشتری طی می‌کنند. وظایف اصلی این سیستم ذخیره سازی و انبار داری کالاها برای توزیع، دریافت سفارش از مشتریان، تحویل کالا به مشتری، وصول مطالبات و کنترل و دریافت اطلاعات از بازار . لست تایم دلیوری به انجام مهم‌ترین وظایف این سیستم که همان تحویل کالا به مشتریان و وصول مطالبات است کمک می‌کند.
برخی از مهم‌ترین کاربردهای (Last mile delivery) عبارتند از:
- مدیریت ناوگان توزیع و پخش مواد غذایی
- مدیریت ناوگان توزیع و پخش بهداشتی دارویی
- مدیریت ناوگان پسماند و زباله‌های شهری
- مدیریت ناوگان شرکت‌های خدماتی
سیستم‌های مدیریت ناوگان پیشرفته امکاناتی را فراهم می‌کنند که مدیریت مجموعه بتواند از وضعیت سفارش‌ها در لحظه با خبر شود، با راننده در تماس باشد و خود را ناظر نهایی آخرین حلقه زنجیره تامین بداند.
چرا first mile delivery و middle mile delivery مهم است؟
از آنجا که بخش مهمی از تجربه خرید مشتری به تحویل به موقع کالا بستگی دارد بسیاری از خرده فروشی‌ها تصمیم می‌گیرند این عملیات را به صورت داخلی انجام دهند به ویژه برای فروشگاه‌های اینترنتی و کسب و کارهایی که خدمات خود را به صورت محلی به فروش می‌رسانند. این مرحله همیشه چالش بزرگی برای مدیران است چرا که هزینه سوخت، تعمیر و نگهداری خودرو را به آن‌ها تحمیل می‌کند. مسیریابی هوشمند و تکنولوژی‌های مرتبط با آن طی سال‌های اخیر کمک کرده بسیاری از کسب و کارها در مرحله لجستیک و ارسال کالا پیشرفت‌های خوبی را تجربه کنند.
استفاده از اپلیکیشن‌ها و ابزارهایی که تکنولوژی‌های نوین مثل اینترنت اشیا در اختیار ما قرار داده این روزها به یک ضرورت تبدیل شده است. اطلاعاتی که این سیستم‌های از محل خودرو و مسیرهای طی شده در اختیار مدیران قرار می‌دهند تصمیم گیری‌های مدیریتی را ساده و کم ریسک‌تر می‌کند. از سوی دیگر مسیریابی هوشمند با کمک الگوریتم‌های ویژه بهترین مسیرها را برای راننده مشخص می‌کند به نحوی که حتی اگر مسیر را نشناسد بدون مشکل می‌تواند در سریع‌ترین زمان ممکن خود را به محل استقرار مشتری برساند.
استفاده از سیستم‌های مدیریت ناوگان فایده‌های زیادی دارد که در اینجا به برخی از مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- کاهش مصرف سوخت
- مدیریت بهتر کارکنان و منابع ناوگان
- کم شدن هزینه تعمیرات خودرو و استهلاک وسایل نقلیه ناوگان
- کاهش هزینه‌های پیمایش خودرو و حقوق راننده‌ها
- افزایش سرعت رسیدن محصول به فروشگاه‌های طرف قرارداد
کلام آخر
انتقال کالا و خدمات از محل تولید به مشتری تقریبا همیشه شامل یک سفر چند مرحله‌ای می‌شود. برای موفقیت، دوام و پیشرفت هر کسب و کاری این مرحله باید کارآمد و مقرون به صرفه تعریف شود.
حلقه اول زنجیره تامین، حلقه میانی زنجیره تامین و حلقه آخر زنجیره تامین اصطلاحاتی است که مراحل مختلف این سفر را توصیف می‌کند. گاهی اوقات ممکن است چندین سفر برای یک خودرو وجود داشته باشد یا هر خودرو مجبور باشد برای تحویل کالاهای بزرگ هر بار یک سفر را انجام دهد. در هر صورت برای ایجاد یک تجربه ممتاز برای مشتری نهایی باید اجرای فرست تایم دلیوری و لست تایم دلیوری بی عیب و نقص باشد.
کمک گرفتن از سیستم ردیابی و بهینه سازی مسیر به شکل اپیکیشن یا وب اپ می‌تواند به انجام هر چه بهتر این فرآیند کمک کند.
